Project Description
معرفی پروژه
خلیج فارس و دریای عمان یکی اززیستگاه‌های پستانداران دریایی در دنیا می‌باشد. این منطقه از جنبه‌های گوناگون دارای ویژگی‌های متمایزی در مقایسه با سایر مناطق آبی جهان است. ایران با داشتن حدود 2050 کیلومتر خط ساحلی در منطقه خلیج فارس و 637 کیلومتر در دریای عمان، بیشترین طول خط ساحلی را در شمال خلیج فارس به خود اختصاص داده است. تاکنون بیش از 120 گونه از پستانداران دریایی شناخته شد‌ه‌اند که از این تعداد حدود 86 گونه زنده از نهنگ‌سانان در 14 خانواده می‌باشد. با توجه به این‌که در ایران و سایر کشور‌های حاشیه خلیج فارس و دریای عمان فعالیت زیادی در زمینه شناسایی و پراکنش پستانداران دریایی در این منطقه صورت نگرفته است تاکنون آمار متفاوتی را از این منطقه ارانه می‌دهند. در سال 2010 خانم گیل برولیک و همکارانش مقاله‌ای را بر اساس مشاهدات مستند از گونه‌های به‌گل نشسته در سواحل ایران ارائه کردند که بنابرآن تاکنون 7 گونه دلفین(دلفین ریسو، دلفین بینی بطری اقیانوس هند ـ آرام، دلفین چرخنده، دلفین نواری، دلفین دندان ناصاف، دلفین گوژپشت اقیانوس هند ـ آرام، دلفین معمولی پوزه بلند)، 5 گونه نهنگ(نهنگ گوژپشت، نهنگ براید و نهنگ باله‌ای، نهنگ اسپرم و نهنگ قاتل کاذب)، 1 گونه پورپویز( پورپویز بی‌باله) و هم‌چنین گاو دریایی را برای ایران گزارش نموده‌اند. با این وجود هنوز هم در مورد گونه‌ها و پراکنش آنها اطلاعات دقیقی در دسترس نیست.
پس از آن‌که در سال 1386 دو به‌گل نشستن دسته جمعی در سواحل جاسک اتفاق افتاد و 152 دلفین از بین رفتند توجه مسئولین و کارشناسان به عوامل تهدید و مرگ و میر پستانداران دریایی در این منطقه جلب شد. از مهم‌ترین و بیشترین تهدیدات پستانداران دریایی در ایران می‌توان به برخورد با کشتی و قایق و هم‌چنین عوامل صید و صیادی نظیر گیرافتادن در تورهای ماهیگیری اشاره کرد.
انجمن طرح سرزمین در سال 1387 به پیشنهاد یکی از همکاران قدیم خود که در موسسه‌ای در کانادا در زمینه پستانداران دریایی فعالیت می‌کردند، پروژه‌ای تحت عنوان “پروژه حفاظت از پستانداران دریایی در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان” را آغاز نمود. پس از آن در سال 1388 با حمایت مالی MCAF این شبکه را به صورت آزمایشی در جزیره قشم راه اندازی کرد و در مهر ماه سال 1389 ایجاد شبکه امداد و نجات پستانداران دریایی به صورت ملی توسط سازمان حفاظت محیط زیست در دستور کار قرارگرفت. انجمن طرح سرزمین با توجه به تجارب گذشته خود در این زمینه، به عنوان همکار و مجری این برنامه کار خود را برای حساس سازی مردم محلی و آگاه‌سازی آنها از چگونگی امداد، نجات و حفاظت آغاز نمود.
این پروژه با هدف تحقیق و حفاظت بر روی گونه‌های موجود در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان، قصد دارد با انجام تحقیقات علمی و با استفاده از دقیق‌ترین روش‌ها و امکانات موجود، وضعیت پستانداران دریایی را در زیستگاه‌های جنوبی ایران مشخص کرده و سپس با ارائه راهکارهای عملی و مشارکت جوامع محلی اقدام به برنامه‌های حفاظتی طولانی مدت نماید.
اهداف پروژه
شناسایی گونه‌های موجود در آب‌های جنوبی ایران
حساس‌سازی و ارتقای سطح آگاهی مردم نسبت به پستانداران دریایی در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان جهت حفاظت از آنها .
توانمندسازی جوامع محلی در جهت مشارکت در حفاظت از این گونه‌ها .
بررسی وضعیت و گردآوری اطلاعات پستانداران دریایی در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان .
شناسایی تهدیدات و ارائه راهکارهای مناسب .
ارتقای سطح دانش علمی کشورمان در زمینه پستانداران دریایی ایران توسط دعوت از متخصصین معتبر بین‌المللی و برگزاری کارگاه‌ها و نشست‌های آموزشی
ارتقای سطح دانش جوامع محلی از طریق تهیه بروشور، کتاب، لیف لت، پوستر و جزوه‌های آموزشی .
فعالیت های انجام شده تا کنون
ایجاد شبکه آزمایشی به‌گل نشستن پستانداران دریایی در جزیره قشم – 1388 .
ایجاد شبکه ملی حفاظت، امداد و نجات پستانداران دریایی خلیج فارس و دریای عمان – 1389 تا 1390.
همکاری با موسسه میراث پارسیان و آوای طبیعت پایدار در پروژه ساماندهی بازدید دلفین‌های جزیره هنگام- خلیج فارس – 1390.
همکاری با دانشگاه شهید بهشتی برای ادامه بررسی ساختار ژنتیکی پستانداران دریایی به‌گل نشسته در سواحل جنوبی ایران – 1391 تا 1393
مدیریت مشارکتی منابع طبیعی برای حفاظت از جنگل های حرای جزیره قشم (زیستگاه پورپویز بی باله و دلفین گوژپشت) و کاهش تهدیدات پستانداران دریایی در این زیستگاه – 1391_ به تعویق افتاده
اعضای پروژه
حامد مشیری (مدیر پروژه)
فتانه براتی (کارشناس ارشد پروژه 1387 تا 1389)
نازنین محسنیان (کارشناس ارشد پروژه 1389 تاکنون)
طاهر قدیریان (کارشناس 1388)
الناز نینواز (کارشناس 1389 تا کنون)
فرزانه اعتضادی‌فر (آموزشگر 1388)
آذر صداقتی خیاط (آموزشگر 1390)
با سپاس از نگار قدیمی برای پیشنهاد و همکاری در شروع این برنامه
محل انجام پروژه
خلیج فارس و دریای عمان
